تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر تولید رسوب در حوضه آبخیز مندریجان

حفاظت خاک و جلوگیری از تولید رسوب لازمه حفظ و احیا منابع طبیعی تجدید شونده و توسعه همه جانبه آبخیزها می­باشد. میزان و شدّت تولید رسوب در یک منطقه عموماً تابع شرایط اقلیمی، پستی و بلندی، خاک و کاربری اراضی می­باشد که در این میان نقش کاربری اراضی به­دلیل تاثیر معنی­دار انسان بر آن نسبت به دیگر عوامل مهّم­تر است. در این پژوهش جهت بررسی ارتباط بین تغییرات کاربری اراضی با تولید رسوب، حوضه آبخیز مندریجان واقع در سراب حوضه آبخیز سدّ زاینده­رود با مساحت 23000 هکتار انتخاب گردید. به­منظور انجام پژوهش از آمار بارندگی ایستگاه کلیماتولوژی چادگان و ایستگاه رسوب­سنجی مندریجان طی سال­های 1358 تا 1381 و نقشه­های کاربری اراضی تهیه شده با استفاده از تصاویر ماهواره­ای سنجنده MSS سال 1979، TM سال­های1990 و 1998 میلادی و هم­چنین سنجنده ETM مربوط به سال 2002 استفاده شد. ارتباط بین تغییرات رسوب و بارش سالیانه با استفاده از میانگین متحرک 5 ساله و روابط رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفت. سپس ارتباط بین تغییرات هر یک از کاربری­ها با میزان رسوب مربوط به دوره­های منطبق با تصاویر ماهواره­ای با استفاده از روابط رگرسیونی ارزیابی شد. نتایج حاصله از این پژوهش  نشان داد که علی­رغم وجود تغییرات معنی­دار در مقادیر بارش سالیانه در سطح اعتماد 99 درصد، نقش کنترلی آن بر تولید رسوب به­دلیل عدم هماهنگی روند و غیرهم­زمانی تغییرات ایجاد شده در آن­ها کم بوده حال آن­که نتایج ارتباط رگرسیونی حاکی از نقش کنترل­کنندگی بیش­تر کاربری کشاورزی آبی بر تولید رسوب به شکل توان سوّم با ضریب تبیین 99/0 و خطای تخمین12 درصد بوده است.