کمی سازی واکنش جوانه¬زنی ژنوتیپ¬های نخود (Cicer arietinum) تحت تاثیر رژیم¬های دمایی و تنش خشکی

دستیابی به اطلاعاتی که بتواند دانش ما را در ارتباط با واکنش بذر به میزان رطوبت و درجه حرارت خاک بیفزاید، در تصمیم گیری­های دقیق زمان کاشت با اهمیت است. متاسفانه اطلاعات در مورد واکنش جوانه زنی ژنوتیپ­ها و ارقام نخود به درجه حرارت، تنش خشکی و هم­چنین اثرات توام آن­ها محدود است، لذا آزمایشی با هدف بررسی واکنش جوانه زنی به رژیم­های دمایی و تنش خشـکی و هم­چنین برآورد دماهای کاردینال، روزهای فیزیولوژیکی و زمان حرارتی مورد نیاز برای جوانه­زنی ژنوتیپ­های نخود انجام شد. شش ژنوتیپ نخود شامل: 361 MCC،  951 MCC، MCC 180،MCC 873 ، MCC 13 و MCC 463 در 5 سطح خشکی شامل پتانسیل­های آب صفر، 4- ، 8- ، 12- و 16- بار در دماهای  3، 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی­گراد در محیط کنترل شده به­صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. هیچ­یک از ژنوتیپ­ها در پتانسیل­های آب 8-، 12- و 16- بار جوانه­زنی نداشتند و لذا سطوح فوق از آزمایش حذف شدند. درصد بذرهای جوانه زده به­صورت روزانه ثبت و سرعت جوانه­زنی بر اساس عکس روز تا 50 درصد (تجمعی) جوانه­زنی محاسبه شد. برای کمی سازی واکنش سرعت جوانه­زنی به دما، تعیین دماهای کاردینال و هم­چنین روزهای فیزیولوژیکی و زمان حرارتی مورد نیاز برای جوانه­زنی از مدل دندان مانند استفاده گردید. دما، تنش خشکی و برهم کنش دما و تش خشکی، تاثیر معنی‌داری بر درصد و سرعت جوانه‌زنی ژنوتیپ‌های نخود داشتند. دماهای بالاتر و پایین‌تر از دامنه دمای مطلوب، تاثیر محدودکنندگی بیشتری در شرایط تنش(4- بار) نسبت به شرایط بدون تنش(صفر بار) بر صفات مربوط به جوانه‌زنی ژنوتیپ‌ها داشت. تنوع ژنتیکی قابل توجهی میان ژنوتیپ‌ها از نظر درصد نهایی جوانه­زنی و سرعت جوانه‌زنی مشاهده گردید. ژنوتیپ‌های MCC 463 و MCC 873 در شرایط تنش و بدون تنش از بالاترین درصد و سرعت جوانه‌زنی برخوردار بودند. به­طور کلی متوسط دامنه دمای مطلوب برای جوانه‌زنی ژنوتیپ‌ها در شرایط تنش و بدون تنش مشابه و برابر 26-20 درجه سانتی‌گراد برآورد شد. تنها در شرایط تنش خشکی، تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای میان ژنوتیپ‌ها از نظر روزهای فیزیولوژیکی و زمان حرارتی مورد نیاز برای جوانه‌زنی ژنوتیپ‌ها وجود داشت. تنش خشکی زمان حرارتی مورد نیاز برای جوانه‌زنی بذر را 8/2 برابر نسبت به شرایط بدون تنش افزایش داد.