ارزیابی کنترل شیمیایی موش ورامین، Nesokia indica در مزارع نیشکر خوزستان

جوندگان (Rodentia) و از جمله موش­ها از آفات مهم محصولات کشاورزی در تمام دنیا محسوب می‌شوند. در مزارع نیشکر با جویدن ساقه نیشکر خصوصاً در قسمت طوقه گیاه باعث قطع گیاه شده و کاهش مستقیم محصول را به همراه دارد. در این مطالعه‌ تغییرات جمعیت آفت در مزارع نیشکر و ارزیابی کنترل شیمیایی آن در دو کشت و صنعت سلمان فارسی و حکیم فارابی در استان خوزستان در سال 86-1385 بررسی گردید. برای بررسی جمعیت آفت، بعد از برداشت محصول (نیمه آذر ماه) و قبل از عملیات بازروئی، بررسی براساس تعداد لانه­های فعال در سطح سه هکتار به طور هفتگی تا زمان عملیات بازروئی انجام شد. ادامه بررسی با شروع آبیاری مزارع در اوایل فروردین و سبز شدن نی­ها براساس میزان خوردگی پنجه­ها و خشکیدگی ناشی از آن در مزرعه و مشاهده لانه تا تیرماه ادامه یافت و بررسی نهائی در زمان برداشت نی بر اساس درصد ساقه­های خورده شده انجام شد. ارزیابی کنترل شیمیایی در قالب دو طرح آزمایشی به صورت کرت­های کاملاً تصادفی در دو تیمار طعمه پاشی و بدون طعمه در سه تکرار انجام شد. در کشت و صنعت سلمان فارسی از طعمه آماده کلرت نوع روغنی (برودیفاکوم، 005/0% ) استفاده شد و در کشت و صنعت حکیم فارابی طعمه فسفر دوزنگ 5% با دانه­های گندم تهیه گردید. اجرای طرح بعد از برداشت محصول و به محض نمایان شدن لانه­ها آغاز شد و طعمه­پاشی در دو تا سه نوبت با فاصله یک هفته انجام گردید. تعداد لانه­های فعال به­عنوان شاخص بررسی در همه کرت­های آزمایشی (تیمار و شاهد) شمارش گردید و درصد کاهش تعداد لانه­ها در هر نوبت محاسبه شد. موش­های جمع­آوری شده از مزارع همگی متعلق به گونه Gray Nesokia indica یا همان موش ورامین بود. نتایج نشان داد که جمعیت آفت بعد از برداشت به اوج خود می­رسد به­طوری­که در هر هکتار بیش از 100 لانه فعال موش دیده می­شود و با گذشت زمان از تاریخ برداشت، تعداد لانه های فعال به ویژه با عملیات بازروئی و بعد از آن با آغاز آبیاری مزارع به تدریج کم می شود. در اواخر فصل رشد با قطع آبیاری جهت آماده شدن مزرعه برای برداشت، موش­ها به مزرعه بازگشته و فعالیت و خسارت عمده آن­ها در مزارع نیشکر آغاز می­شود به­طوری­که دراین زمان میزان خوردگی نی­ها به وسیله موش بالغ بر20 درصد بود. در بررسی کنترل شیمیایی طعمه پاشی با سم کلرت در سه نوبت بیش از 90 درصد جمعیت آفت را کاهش داد. طعمه فسفردو زنگ که در دو نوبت مورد استفاده قرار گرفت کاهش معنی­داری در جمعیت آفت نشان نداد. بنابراین براساس نتایج این پژوهش عملیات طعمه­پاشی بهتر است بعد از برداشت محصول و قبل از عملیات بازروئی در مزارع انجام شود. هم­چنین توصیه می­گردد که از طعمه کلرت برای کنترل آفت استفاده شود.